Jak dbałość o innych może pomóc ci dbać o siebie

Kiedy myślisz o tym, co sprawia, że czujesz się dobrze w swoim życiu, jakie cechy jako pierwsze przychodzą Ci do głowy? Czy jest to możliwość spojrzenia na swoje osiągnięcia i dumy z nich, nawet jeśli niekoniecznie są one tak wstrząsające? Czy wierzysz, że osiągnięcie jakości samorealizacji powinno mieć pierwszeństwo przed wszystkimi innymi priorytetami w życiu?

Idea tego, co psychologowie nazywają „eudajmonicznym dobrostanem”, obejmuje właśnie ten rodzaj samooceny. Istnieje również hedonistyczny element tej formy dobrostanu, w którym czerpiesz przyjemność z postrzegania siebie jako osoby spełniającej Twoje osobiste oczekiwania. To dobre uczucie przekłada się na poczucie szczęścia lub nawet uniesienia.

W przeciwieństwie do tej indywidualistycznej definicji, koncepcja z teorii rozwoju osobowości Erika Eriksona proponuje, że spełnienie ostatecznie nie pochodzi z osiągnięcia własnych, indywidualistycznych celów, ale z poczucia, że przyczyniło się do większego dobra. Erikson zaproponował, że kluczową cechą rozwoju „psychospołecznego” dorosłych jest poczucie generatywności, czyli przekonanie, że ważne jest, aby troszczyć się o innych.

Tradycyjny sposób myślenia o wyrażaniu generatywności jest taki, że wymaga to bycia rodzicem, ale rodzicielstwo tego nie gwarantuje. Istnieją rodzice, którzy nie są szczególnie generatywni, i ludzie, którzy są generatywni, ale nie są rodzicami. Ludzie, którzy mają wysoką jakość generatywności, stawiają siebie na drugim miejscu i, zgodnie z systemem Eriksona, powinni być głęboko spełnieni, kiedy przechodzą przez swoje dorosłe lata.

Badanie roli pokoleniowości w dobrostanie

Tak krytyczna, jak krytyczna powinna być rola generatywności w dorosłości, jest niewiele badań dotyczących związku tej jakości z dobrostanem, a jeszcze mniej takich, które badają generatywność na przestrzeni dorosłości. Jednym z takich badań jest Rochester Adult Longitudinal Study (RALS), projekt, w który byłem zaangażowany przez całą moją karierę naukową.

Uczestnicy RALS byli badani od czasów studiów do lat 60-tych, a po dołączeniu do projektu nowych badaczy, będą ponownie badani w latach 70-tych. W trakcie czterech badań uzyskaliśmy dane z dodatkowych prób studentów college’u, co pozwoliło nam sprawdzić, czy trendy w najstarszej grupie zostały odzwierciedlone w danych pochodzących od młodszych pokoleń uczestników, gdy ci się zestarzeli.

Ostatnio nasz zespół badawczy zakończył badanie, które dotyczy pytania, w jaki sposób generatywność odnosi się do dobrostanu na przestrzeni 12 lat od 2000 do 2012 roku (Mitchell, Lodi-Smith, Baranski, & Whitbourne, 2021). W tym okresie najstarsi uczestnicy byli w wieku 60 lat, kolejni najstarsi w wieku 50 lat, a najmłodsi w wieku 40 lat. Ta grupa 271 dorosłych stanowiła podzbiór (29 procent) z 937 dorosłych potencjalnie kwalifikujących się do włączenia, co odzwierciedla wyzwanie, jakim jest śledzenie ludzi w dłuższych okresach czasu w latach dorosłych.

Kluczowe środki stosowane w naszym badaniu były następujące. Zobacz, jak ocenił(a)byś siebie na tych przykładowych pozycjach:

Generatywność: „Staram się przekazywać dalej wiedzę, którą zdobyłem dzięki swoim doświadczeniom”.

Dobre samopoczucie (wymiar rozwoju osobistego): „Lubię obserwować, jak moje poglądy zmieniały się i dojrzewały na przestrzeni lat”.

Jak widać, pozycje te nie przypominają tradycyjnych miar osobowości, w których prosi się ludzi o ocenę ich indywidualnych cech. Zamiast tego wykorzystują one cechy, na podstawie których oceniasz siebie, kiedy zastanawiasz się nad swoją zdolnością do zmiany i rozwoju w czasie, w tym poprzez zapewnianie wsparcia innym, dzieląc się swoimi doświadczeniami.

Stawanie się bardziej generatywnym może pomóc we wspieraniu własnego dobrobytu

Aby odpowiedzieć na konkretne pytanie, w jaki sposób zmiany w generatywności odnoszą się do zmian w samopoczuciu w okresie dorosłości, nasz zespół opracował zestaw testów, które pozwoliły na stworzenie modelu statystycznego przedstawiającego zestaw możliwych zależności predykcyjnych.

W każdym z tych testów, zamiast sprawdzać, czy średnie wyniki ludzi zmieniały się w czasie, badaliśmy, czy możemy prześledzić wzorce oparte na indywidualnych trajektoriach wzrostu. Innymi słowy, zamiast porównywać ludzi do ogólnej średniej, sprawdzaliśmy, jak ludzie zmieniali się w stosunku do samych siebie.

Wyniki porównania jednostek do samych siebie w czasie w generatywności pokazały, że większość osób z wysokimi wynikami w 2000 roku miała również wysokie wyniki w 2012 roku, co oznacza, że ludzie porządkują się z czasem od wysokich do niskich w podobny sposób. Jeśli jesteś generatywny teraz, prawdopodobnie byłeś wysoce generatywny, kiedy byłeś młodszy.

Niektórzy ludzie jednak zmienili pozycje, co prowadzi do interesujących pytań, dlaczego tak się dzieje. Nie mogliśmy dokonać wystarczająco dokładnych ustaleń, aby wiedzieć, jakie to były przyczyny, ale niektóre możliwe przyczyny mogą obejmować zostanie rodzicem po raz pierwszy, osiągnięcie stanowiska w pracy, które teraz wiązało się z mentoringiem, lub może podjęcie decyzji o pracy na cele charytatywne. W rzeczywistości wszystkie te okoliczności życiowe wystąpiły w naszej próbie, ale po prostu nie mieliśmy wystarczająco dużo danych, aby móc udzielić tych odpowiedzi z całą pewnością.

Wracając do kluczowego pytania o to, jak te zmiany w generatywności wiązały się ze zmianami w samopoczuciu, nasze ustalenia rzeczywiście wspierały przewidywania, że w miarę jak ludzie stawali się bardziej generatywni, wzrastało również ich poczucie osobistego spełnienia. Innymi słowy, każdy, kto tracił na wzroście generatywności, tracił również kilka punktów na skali dobrostanu. Ten „ogólny wzorzec dojrzewania”, stwierdzili moi współautorzy i ja, sugeruje, że „rozwój osobowości zachodzi w sposób ciągły w okresie dorosłości i może istnieć w odniesieniu do wielu cech psychospołecznych”.

Jak i dlaczego pracować nad własną generatywnością

Teraz, kiedy już widzisz, jak bardzo twoje dobre samopoczucie może zależeć od poczucia własnej generatywności, pojawia się pytanie, co z tym zrobić. Ponownie, nasze badanie nie było w stanie wskazać dokładnych przyczyn zmian w poczuciu generatywności, które zaobserwowaliśmy, ale teoria Eriksona może dostarczyć kilku pomysłów.

Przyjrzyjmy się jeszcze raz temu, co to znaczy być generatywnym. Sam termin ma swoje korzenie w słowie „generacja”. Kiedy jesteś wysoce generatywny, troszczysz się o następne pokolenie i to właśnie tutaj pojawia się pojęcie wyrażania generatywności poprzez rodzicielstwo lub mentorstwo. Jeśli jednak pomyślisz o sobie i o trosce, jaką możesz okazać innym, czy zawsze są oni młodsi od ciebie? Czy nie mógłbyś wyrazić swojego pragnienia, by opiekować się ludźmi z własnego pokolenia? A co z opieką nad ludźmi starszymi od ciebie lub ludźmi, którzy mogą kiedyś w przyszłości skorzystać z twoich wysiłków?

Spojrzenie na generatywność w sposób, który wykracza poza „pokolenia”, ale zamiast tego obejmuje troskę, pokazuje, że stawianie innych ludzi przed sobą samym przeciwstawia się idei, że dobrostan może pochodzić jedynie z tego eudaimonicznego poczucia osiągnięcia własnych celów osobistych. W istocie Erikson zdefiniował przeciwieństwo generatywności jako coś, co nazwał „stagnacją”. W jego modelu ludzie, którzy popadają w stagnację, stają się coraz bardziej skoncentrowani na sobie. Konkretnie, zamiast na przykład przekazywać pieniądze na cele charytatywne, wydają je na niekończące się odnawianie wystroju swoich domów, drogie wakacje i inwestują w zabiegi upiększające, które ich zdaniem pozwolą im wyglądać młodo.

Podsumowując, może wydawać się sprzeczne z intuicją, że najlepszym sposobem na dobre samopoczucie jest niemyślenie o tym, jak dobrze czujesz się w danej chwili. Jednakże, w oparciu o wyniki naszego badania, Twoja ścieżka do spełnienia może właśnie leżeć w tym zupełnie innym rodzaju dążenia.