Wszyscy potrzebujemy odrobiny „czasu dla siebie” teraz i wtedy, ale ludzie różnią się znacznie w tym, ile czasu wolą spędzać w samotności. Niektórzy starają się ograniczyć swój czas samotności tak bardzo, jak to tylko możliwe, podczas gdy inni pragną znacznie więcej, niż mogą zmieścić w swoich napiętych harmonogramach.
Różnica między samotnością a osamotnieniem
Chociaż zarówno samotność, jak i samotność wiążą się z byciem odizolowanym od innych, nie są to te same rzeczy. Czujemy się samotni, gdy nie otrzymujemy osobistych interakcji, których potrzebujemy, i jest to dość bolesne. W przeciwieństwie do tego, samotność jest doświadczana jako przyjemna – jest to rodzaj samotnego czasu, którego raczej szukamy niż staramy się unikać.
Samotność daje nam szansę na przemyślenia, na delektowanie się dobrą książką lub na wytchnienie od stresów związanych z nadaktywnym życiem społecznym. Pragnienie samotności może być również cechą charakterystyczną dojrzałej, inteligentnej osoby, ponieważ wiele intelektualnych poszukiwań ma charakter samotniczy. Jednakże, ogólne preferencje dotyczące samotności mogą mieć swoją cenę, ponieważ narażają nas na niebezpieczeństwo poczucia samotności po osiągnięciu naszych samotnych celów.
Niektórzy ludzie preferują samotność, ponieważ w przeszłości mieli nieprzyjemne doświadczenia społeczne. W odpowiedzi na to rzucają się w wir pracy lub hobby, które uważają za przyjemniejsze niż spędzanie czasu z ludźmi, których uważają za nudnych lub złośliwych. Jednak w ostatecznym rozrachunku nadal istnieje niezaspokojona potrzeba znaczących związków z innymi ludźmi.
Nasze dążenie do samotności może również wpływać na tych, którzy nas otaczają. Jeśli wystarczająco często dystansujemy się od innych, ludzie ci mogą niechętnie nawiązywać z nami kontakty, gdy jesteśmy gotowi na ponowne rozpoczęcie życia towarzyskiego. Badania wykazują, że nawet dzieci w wieku szkolnym unikają kontaktów z kolegami z klasy, którzy spędzają dużo czasu w samotności, a to samo dotyczy nastolatków i dorosłych.
Związek między samotnością a ostracyzmem
Według psychologów z Tilburg University (Holandia), Dongning Ren i Anthony Evans, osoby poszukujące samotności często doświadczają ostracyzmu ze strony innych w swojej sieci społecznej. W badaniu, które niedawno opublikowali w czasopiśmie Personality and Social Psychology Bulletin, zaproponowali dwie przyczyny takiego stanu rzeczy.
Jednym z powodów może być to, że ludzie mogą oczekiwać, że nie będzie zbyt wiele radości z interakcji z osobą, która lubi spędzać dużo czasu w samotności. Badacze określają ten powód jako troskę o własny interes, ponieważ ludzie ci unikają samotnych osób z troski o własne samopoczucie.
Innym powodem może być to, że ludzie mogą zakładać, że osoba poszukująca samotności nie chce być niepokojona i dlatego trzymają się od niej z daleka. Badacze nazywają ten powód troską o innych, ponieważ ludzie ci myślą o dobru drugiej osoby.
W serii pięciu badań Ren i Evans wyodrębnili powody, dla których dochodzi do ostracyzmu. W pierwszych dwóch badaniach odkryli, że ludzie, którzy mają wysoką preferencję do samotności, zgłaszają również wysoki poziom poczucia ostracyzmu. Odkrycie to potwierdza wyniki wcześniejszych badań.
W kolejnych dwóch badaniach badacze poprosili uczestników o przeczytanie winiet o ludziach, którzy często lub rzadko byli samotni. Wyniki pokazały, że ludzie są bardziej skłonni do ostracyzmu wobec tych, którzy wolą spędzać dużo czasu w samotności. Jednak stopień ostracyzmu był nadal raczej niski, bardziej na zasadzie „wolę nie spędzać z nimi czasu” niż „unikaj ich za wszelką cenę”.
„Pozostawienie samotników samym sobie”
Jak wskazuje tytuł artykułu Ren i Evansa, ludzie często wolą „zostawiać samotników w spokoju”.
Tak więc, ich ostatnie badanie dotarło do pytania, dlaczego ludzie ostracyzują tych, którzy szukają samotności. Podobnie jak w poprzednich dwóch badaniach, uczestnicy czytali winiety o ludziach o różnym stopniu preferencji do samotności. Następnie wskazywali, w jakim stopniu zgadzają się ze stwierdzeniami takimi jak „Prawdopodobnie nie bawiłbym się dobrze spędzając czas z tą osobą” (obawa o własny interes) lub „Ta osoba prawdopodobnie nie bawiłaby się dobrze na imprezach towarzyskich” (obawa o innych).
Respondenci wskazali, że pamiętali o obu powodach, gdy decydowali się nie wchodzić w interakcje z osobą znaną z tego, że szuka samotności. Oznacza to, że brali pod uwagę to, jak ta druga osoba może się czuć. Jednak analiza statystyczna wykazała, że obawa o własny interes – czyli obawa przed byciem znudzonym – była znacznie silniejszym motywatorem niż obawa o innych.
Innymi słowy, wygląda na to, że respondenci działali w interesie własnym, ale pod płaszczykiem troski o drugą osobę. Ludzie często racjonalizują egoistyczne pobudki, wmawiając sobie, że działają dla czyjegoś dobra, więc nie powinniśmy być zaskoczeni, gdy ludzie działają w ten sposób, gdy przychodzi do decyzji, czy podejść do osoby, która jest znana z tego, że spędza dużo czasu sama, czy też jej unikać.
Wyniki tego badania sprowadzają nas z powrotem do podstawowej prawdy, że musimy znaleźć równowagę w życiu. Wszyscy mamy potrzebę interakcji społecznych i głębokich związków z co najmniej kilkoma innymi osobami w naszym życiu. Jednocześnie okresy samotności są również ważne dla zachowania naszego zdrowia psychicznego. Ci, którzy lubią spędzać czas w samotności, muszą szczególnie uważać, aby nie zaniedbywać innych ludzi w swoim życiu, aby nie sprawiać wrażenia, że nie cenią swojej sieci społecznej.